Çini sanatı; Osmanlı’dan günümüze ulaşan en önemli mirasların başında gelir. Türbelerin ve camilerin duvarlarında sıkça rastladığımız bu sanat dalı, sarayların ve köşklerin iç-dış cephelerini de süslemiştir.
İnce detayların ön planda olduğu çini sanatı ayrıca ‘seramik sanatı’ diye de bilinir. Sürahi, tabak, vazo gibi çeşitli eşyalara işlenen çini motifleri büyüleyici güzelliğiyle göz doldurur. Evlerde ve çeşitli mekânlarda dekorasyona renk katmak amacıyla kullanılan bu ürünler, hâlâ camileri tezyin etmeyi sürdürür.
Çini Sanatı Teknikleri
Çini sanatı yöntemleri çeşitlilik gösterir. Bunlardan bazıları şöyle sıralanabilir:
· Altı Boyama Tekniği
· Mozaik Çini Tekniği
· Perdah Tekniği
· Sır Renkli Sır Tekniği
Özellikle Perdah tekniği çini sanatında en çok kullanılan yöntemlerden biridir. Gümüş ve altın taşlarla yapılan bu teknik, saydam ve beyaz astar levhalar üzerine çeşitli desenler oluşturularak uygulanır.
Çini Sanatı Malzemeleri
Çini hamuru başta kuvars olmak üzere çeşitli mamüllerin karışımından elde edilir. Çini hamurunun fırından çıkarılmış hâli çini bisküvisi olarak adlandırılır. Çeşitli formlarda üretilen bu bisküviler çini desenlerine uyum sağlar.
Bunları vazo, kâse, tabak, tablo, kupa ve sürahi gibi pek çok ebat ve şekilde hazır olarak bulmak mümkündür.
Bisküvilerin üzerine desenleri aktarmadan evvel zımparalanır ve zeminin düzleşmesi sağlanır. Bu sırada sünger zımpara (çini zımparası) kullanılır.
Bisküviye aktarılacak desen el ile çizilebileceği gibi hazır desenlerden de yararlanılabilir.
Çini desenleri şeffaf parşömen kağıdı ve kurşun kalem yardımıyla çizilir. Dairesel formlardan türetilen veya geometrik şekilli bu desenler desen çizgileri üzerinden delinir. Bu işlemin çok küçük aralıklarla yapılması gerekir. Delme iğnesinin inceliği ortalama 025 mm civarındadır.
Bisküvinin üzerine kömür tozu sürtülür ve oluşturulan bisküviye aktarılır. Ardından uygun kalınlıkta çini fırçası ve istenilen renkte çini boyası kullanılarak desen ççizgilerinin üzerinden geçilir.
Çinileri fırına vermeden önce sır malzemesiyle kaplamak gerekir. Un ve su ile karıştırılarak belli yoğunluk ve kıvamda hazırlanan bu malzemesi, çinilerin yüzeyine kaplanır ve fırınlanır.
İşte çini sanatı yapım aşamaları kısaca bunlardan oluşur. En güzel el sanatlarından biri olan çinicilik, umarız daima hak ettiği değeri görür.
