Hat sanatı; geçmişi Osmanlılara dayanan görsel sanat türüdür. Bu işle meşgul olanlara ‘hattat’ denir. İnce işçilik gerektiren bu sanat dalı, klasik harflerle dekoratif, şekilli görüntüler oluşturulmasını sağlar. Başka bir ifadeyle hat sanatı; harflera anlamlı, âhenkli bir biçim verme uygulamasıdır. Estetik ölçülere bağlı kalarak şekilli yazı yazma diye de tanımlanabilir.
Hat sanatı ile kaligrafi birbirine benzerdir. Fakat stil bakımından farklıdırlar. Hat işlemlerinde çoğunlukla Arapça harflerden yararlanılır. Yazılar soldan sağa değil, sağdan sola doğrudur.
Hat sanatıyla oluşturulan tablolarda İslâmî motifler ön plandadır.
Kaligrafide ise genellikle Latin alfabesi kullanılır. Yazılar soldan sağa doğru okunur.
Hat sanatının; Çin hat, Pers hat, Batı hat ve benzeri pek çok çeşidinden söz etmek mümkündür. Osmanlı devletinin resmi yazışmalarda tercih ettiği bu sanat dalı; medreselerin, kervansarayların, minarelerin ve camilerin süslemesinde de kendine sıklıkla yer bulmuştur.
Bugün ise çoğu zaman iç mekân dekorasyonunu renklendirmek için hat sanatından faydalanılır. Tarihi ve dînî yapıların restorasyon çalışmalarında da yine bu sanata başvurulur. Öte yandan hediyelik ürünlerde hat sanatının izleri göze çarpar.
Hat sanatı 6. Yüzyıl ile 10. Yüzyıllar arasında en parlak dönemini yaşamıştır. Atalarımızın kendilerinden sonraki nesillere yâdigâr bıraktığı bu büyük kültürel miras, hâlâ cami kapılarında ve Osmanlı eserlerinde arz-ı endâm etmeyi sürdürür.
Hat Sanatı Nasıl Yapılır?
Hat sanatı nedir? Sorusunu kısaca yanıtladıktan sonra, bu sanatın nasıl icra edildiğinden de biraz bahsetmek istiyoruz. İslâmî gelenekler doğrultusunda gerçekleştirilen hattatlık mesleği, maalesef unutulmaya yüz tutmuş durumdadır. Ancak yine de, bu alanda eğitim veren birçok kurs bulmak mümkündür. En basitinden Udemy platformunda hat sanatı kursları çoktur. Bu konuda kendini geliştirmek isteyenler online eğitimlerden de yararlanabilir.
Hat sanatının yapılışı mevzusuna gelecek olursak:
Özel hat kalemi, bambudan yapılmış hat bıçağı vasıtasıyla açılır.
Kalemin kalınlığını hazırlanan şeklin kavis ölçüsü ve yazının inceliği belirler. Kalem olarak eğer kamış kullanılıyorsa, yazıya kalınlık ya da incelik verebilmek amacıyla bu biraz eğik tutulur.
Kamış ucu her yazı için teker teker yontulmalıdır.
Kalem açma işleminin ardından sıra, zımparalaya gelir.
Sonrasında özel boyanın hazırlanması gerekir.
Yazı kağıt ya da ahşap zemine çizilerek istenen şekil verilir. Böylece estetik bir hâle getirilmiş olur.
Hat Sanatı Malzemeleri Nelerdir?
· Hat sanatına özgü kalemtraşlar ve kalemler
· Yazı takımları
· Hat bıçakları
· Kamış kalemler
· Celî kalemler
· Hat mürekkepleri
· Aherli kâğıt
· Likaa
· Hokka-divit
· Makas
· Maktalar
· Mühreler
· Hokka takımı bunlardan bazılarıdır.
Hat Sanatı Yazı Türleri
Hat sanatı nedir? Sorusuna verilen cevaplar her hat çeşidi için farklıdır. Örneğin:
· Nesih: Bu hat türü kitap istinsah etme yani kopyalama işlerinde ve basma eserlerde sıkça kullanılırdı. Küçük boyutlu, zarif, kıvrak, latif bir yazı tarzıdır.
· Kufi: Hat sanatının en eski türlerindendir. Bu yazı stilinin daha sert bir üslubu vardır. Kufi hat tablolardaki harflerin hepsi köşeli biçimdedir.
· Sülüs: Üçte ikisi düz olup üçte biri de yuvarlak şekilde yazılan bir hat türüdür.
