Uyku felci nedir? Sorusuna toplumda ‘karabasan’ diye cevap verilir. Çünkü bu sorun meydana geldiğinde kişi, hiçbir yerini hareket ettiremediği için felç geçirmiş gibi hisseder. Bu da halk arasında ‘karabasan çöktü’ diye tanımlanır. Psikiyatrik bir rahatsızlık olan uyku felci, aynı zamanda Hipnopampek felç olarak isimlendirilir. Uykusırasında ortaya çıkabileceği gibi, uykuya dalmadan da yaşanabilir.
Uyku Felci Nedir?
Uykuya dalınca beynimizde birtakım değişiklikler gerçekleşir. Gece boyu uyku fazları bir döngü hâlinde birbirini izler. Uyku, REM ve non-REM aşamalarından oluşur. Bu aşamaların her biri yaklaşık 90 dakikadır. Biri bittiğinde hemen diğeri başlar, bu fazlar sabaha kadar devam eder.
Uyku felci dediğimiz olay REM uykusundayken meydana gelir. Aslında kişi uyanıktır, beyni uykuda değildir. Ancak hareket edemiyordur. Bu yüzden üzerine bir şey çökmüş gibi bir hissiyata kapılır ve onu ‘karabasan’ diye nitelendirir.
Kaslar hareketsiz kaldığı için üstünde sanki bir ağırlık varmış, büyük bir yük altındaymış gibi gelir. Bu durum bazen birkaç saniye içerisinde geçer, kimi zaman da birkaç dakika sürer.
Uyku Felci Sebepleri, Uyku Felci Nedenleri
Uyku felci neden olur? Sorusu beyin yapıları ve fonksiyonlarıyla ilişkilidir. Beynimizde motor (pons) adı verilen bir bölüm yer alır. Burası hareket işlevlerinden sorumlu kısımdır. Eğer orada sistematik bir deformasyon oluşursa uyku felci baş gösterir.
Melatonin fazlalığı da uyku felciyle sonuçlanabilir. Aşırı melatonin sinir sisteminin zarar görmesine neden olur. Sinirlerin etkinliği azalır. Bu da beynin, hareket merkezini kontrol etmesine engel olur. Böylelikle uyku felci ile karşılaşılır.
Bu sebeple melatonin içeren besinlerin gereğinden fazla tüketilmemesi önemlidir. Ayrıca doktor önerisi olmadan melatonin takviyesi almamak gereklidir.
Uyku Felci Risk Faktörleri
Bunlar, uyku felci oluşumunu tetikleyen faktörlerdir:
· Uyku düzeninin bozulması (Travmatik olaylar yaşamak, bebek sahibi olmak, seyahate çıkmak ve benzeri sebepler uyku düzenini bozabilir.)
· Sürekli sırtüstü yatarak uyuma alışkanlığı
· Anksiyete hastalığı
· Stres bozukluğu
· Madde bağımlılığı
· Uyumadan önce korkunç şeyler izlemek veya düşünmek
· Depresyon
· Karanlık korkusu
Uyku Felci Belirtileri, Uyku Felci Nasıl Anlaşılır?
Uyku felcinin belirtileri içerisinde öne çıkan ilk husus, yukarıda da belirttiğimiz gibi kişinin üzerinde büyük bir ağırlık hissetmesi ve hiçbir tarafını kıpırdatamıyor olmasıdır.
Ayrıca halisülasyonlar görülebilir. Gerçeklik algısı geçici bir süreliğine sekteye uğrar. Kişi uyanık mı, rüyada mı olduğunu anlamakta zorlanır.
Kendini çok yorgun hisseder, kalp atışı düzensizleşir. Yeniden uykuya dalmakta güçlük çeker.
Bazı kişiler uyku felci sırasında garip yaratıklar gördüğünden söz eder. Bazıları da uçuyormuş gibi hissettiğini, tavana yükseldiğini belirtir.
Uyku Felci Tedavisi Nasıl Olur?
Uyku felcinin tedavisi genelde ilaçlarla gerçekleştirilir. Depresyon kaynaklı uyku problemi mevcutsa antidepresanlara başvurulur.
Uyku Felci Nasıl Önlenir?
Uyku felcini önlemek için yapılması gerekenler şu şekilde sıralanabilir:
· Her gün aynı saatte yatın ve aynı saatte kalkın. Sabit bir uyku rutininiz olmasına özen gösterin.
· Gürültü, ışık, kafeinli içecekler, aşırı tokluk veya açlık… Uykuya dalmanızı zorlaştıran faktörü tespit edin ve bunları ortadan kaldırın.
· Günlük yaşamınızda stresten mümkün olduğu kadar uzak durmaya çalışın. Meditasyon yapmak, yoga ile meşgul olmak, düzenli yürüyüş, fitness ve nefes egzersizleri de faydalı olacaktır. Hobiler edinerek zamanınızı verimli bir şekilde geçirebilir, stres düzeyinizi kontrol altına alabilirsiniz.
· Sağlıklı beslenmeye dikkat edin. Akşam yemeğinde çok yağlı şeyler tüketmekten kaçının.
